Κείμενο συμβολής στην εκδήλωση:”Το νέο πανεπιστήμιο, η απεργία και οι νέες εργασιακές σχέσεις”

Η προκύρηξη σε pdf:

Κείμενο Συμβολής

Πώς αναλύουμε το πανεπιστήμιο

factoryΒασική αποστολή του πανεπιστημίου όπως αυτό έχει διαμορφωθεί μετά τη βιομηχανική επανάσταση είναι αφενός η (μέσω της εκπαίδευσης) παραγωγή αρκετά εξειδικευμένων εργαζόμενων ώστε να στελεχώνουν τις αντίστοιχες θέσεις στην αγορά εργασίας και αφετέρου η (μέσω της έρευνας) παραγωγή γνώσης και τεχνογνωσίας που -αν όχι εξ ολοκλήρου, τότε κατά κύριο λόγο- αξιοποιείται για να κάνει παραγωγικότερη την εργασία. Ως χώρος εκπαίδευσης, έχει και τη δευτερεύουσα αποστολή τού να ενσταλάζει την κυρίαρχη ιδεολογία στους φοιτητές. Κοινώς την στγιμή που ιδιωτικές εταιρείες ιδρύουν τμήματα και ολόκληρες σχολές, είναι κοντόθαλμο να βλέπουμε στον ορίζοντα μόνο ιδεολογία.

Στο πανεπιστήμιο, ως κοινωνική δομή, συνυπάρχουν και ανταγωνίζονται υποκείμενα με διαφορετικές αφετηρίες και διαφορετικά συμφέροντα, σε βαθμό που δεν μας επιτρέπει να μιλάμε για “πανεπιστημιακή οικογένεια”. Οι ταξικές αυτές αντιθέσεις κρύβονται πολύ συχνά “κάτω απ’ το χαλί”, μαζί με όσα φαινόμενα τις συνοδεύουν (ως παραδείγματα τέτοιων φαινομένων μπορούμε να αναφέρουμε: συνεργασία καθηγητών με επιχειρήσεις, “φτηνή” ή απλήρωτη εργασία μεταπτυχιακών φοιτητών, προσπάθειες φίμωσης κινηματικών υποδομών όπως το Athens Indymedia)· παρόλα αυτά έχουν έρθει στην επιφάνεια κατά τη διάρκεια της απεργίας, μέσω της στάσης των θεσμικών οργάνων (πρύτανης, κοσμήτορες, συμβούλιο ιδρύματος), πολλών καθηγητών και μέρους των φοιτητών, όλων εκείνων δηλαδή που προτάσσουν τη λογική της καριέρας και του ατομισμού και στέκονται ενάντια στη συλλογική δράση για την αντίσταση στην εκμετάλλευση.

Να σημειώσουμε εδώ κάποια πράγματα περί “δημόσιου δωρεάν πανεπιστημίου”. Το κρατικό πανεπιστήμιο, αν και ομολογουμένως πολύ φτηνότερο απ’ το ιδιωτικό, ποτέ δεν ήταν τελείως δωρεάν, επειδή τόσο η φοίτηση όσο και η εισαγωγή είχαν ένα μη αμελητέο κόστος. Όμοια και κυριότερα, το κρατικό πανεπιστήμιο, αν και πολύ πιο δημόσιο απ’ το ιδιωτικό, εξακολουθεί να ελέγχεται από το κράτος και το κεφάλαιο και να λειτουργεί για τα συμφέροντά τους, είτε άμεσα, με έρευνες προς όφελος επιχειρήσεων και του στρατομπατσικού συμπλέγματος, είτε έμμεσα, αναπαράγοντας τους εργαζόμενους που απαιτεί το κεφάλαιο -τόσο από άποψη δεξιοτήτων όσο και από άποψη ιδεολογίας. Ο δημόσιος χαρακτήρας του πανεπιστημίου θα ήταν εφικτός μόνο αν αυτό ελεγχόταν κατ’ ευθείαν από την κοινωνία, πράγμα που προφανώς δεν γίνεται να υπάρξει στο καπιταλιστικό και εξουσιαστικό σύστημα παραγωγής και οργάνωσης αντίστοιχα.

Προτρέχοντας λίγο, θεωρούμε σημαντικό εδώ να πούμε ότι η “υπεράσπιση του δημόσιου δωρεάν πανεπιστήμιου” δεν πρέπει να είναι διεκδίκηση της απεργίας, διότι αποκρύπτει όσα αναφέραμε παραπάνω και δίνει την εντύπωση ότι το μέχρι τώρα μοντέλο ήταν λίγο-πολύ πετυχημένο, οπότε αρκεί να επιστρέψουμε εκεί.

Εργασιακές σχέσεις και κίνημα μέχρι σήμερα

Οι εργασιακές σχέσεις στα πανεπιστήμια ήταν ένα ζήτημα που, όπως δείξαμε παραπάνω, συνήθως πέρναγε απαρατήρητο, κρυμμένο πίσω από το “δημόσιο δωρεάν πανεπιστήμιο” και την ανέμελη “πανεπιστημιακή κοινότητα”. Καθόλου τυχαίο, αφού την ίδια αντιμετώπιση είχαν και οι ίδιοι οι εργαζόμενοι, που θεωρούνταν μάλλον δευτερεύουσες -αν όχι διακοσμητικές- υπάρξεις. Η αντίληψη που ήθελε το πανεπιστήμιο “ναό της γνώσης” ή “μόνο ιδεολογικό μηχανισμό” έθετε στο επίκεντρο τους ρόλους του καθηγητή και του φοιτητή και δεν επέτρεπε να αναγνωριστούν τα κοινά συμφέροντα των (περισσότερων) φοιτητών -και μέρους των καθηγητών- με τους εργαζόμενους.

Έτσι, βλέπαμε ότι, παρόλο που οι φοιτητικοί αγώνες ήταν συχνοί και δυναμικοί, δεν συνέβαινε το ίδιο με τους αγώνες των εργαζομένων. Ακόμη, ο όποιος συντονισμός γινόταν μεταξύ τους ήταν ευκαιριακός και ασθενικός, μη επιτρέποντας την δημιουργία σχέσεων αλληλεγγύης στη βάση των κοινών ταξικών συμφερόντων· ούτε λόγος φυσικά για συνδιαμόρφωση περιεχομένων. Οι φοιτητές πάλευαν ενάντια στους νόμους και τις μεταρρυθμίσεις που τους απειλούσαν, με ελάχιστη ή καθόλου στήριξη απ’ την πλευρά των εργαζομένων, και αντίστοιχα οι αγώνες των εργαζομένων αντιμετωπίζονταν ψυχρά και τυπικά από τους φοιτητικούς συλλόγους.

Οι εργασιακές σχέσεις που μας περιμένουν

Ήδη έχουμε εμπειρία της κακοπληρωμένης ή απλήρωτης εργασίας μεταπτυχιακών φοιτητών, των εργαζόμενων στην έρευνα με σύμβαση έργου, των εργολαβιών σε σίτιση και καθαρισμό, των πρακτικών για ψίχουλα. Παρά το πλήθος των απολύσεων που προωθεί η κυβέρνηση, δεν μπορούμε να πιστεύουμε ειλικρινά πως αν αυτές περάσουν, τα ιδρύματα δεν θα μπορέσουν να λειτουργήσουν· προφανώς, στόχος της αναδιάρθρωσης στα πανεπιστήμια είναι η γενίκευση τέτοιων μοντέλων “φτηνής” εργασίας και η εισαγωγή καινούριων, όπως θα  είναι η part-time άμισθη εργασία σε διοικητικές θέσεις προπτυχιακών φοιτητών που δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις για δίδακτρα.

Η απεργία και η σημασία της

Όπως έχουμε πει επανειλλημένα σε όσα κείμενα έχουμε δημοσιεύσει σχετικά με την απεργία των διοικητικών υπαλλήλων, σε όσες γενικές συνελεύσεις έχουμε τοποθετηθεί και σε όσες παρεμβάσεις έχουμε προβεί συνολικά, πως η νίκη αυτού του αγώνα ειδικά σε αυτή την συγκυρία είναι αναγκαία. Αναγκαία από πολλές απόψεις που έχει μεγάλη σημασία η κάθε μία.

Η επισφαλής εργασία στην τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι ένα μόνο μέρος από τις επιταγές του “ευρωπαικού μοντέλου” εκπαίδευσης που εισήχθησε στην Μπολόνια πριν κάποια χρόνια. Μαζί με αυτό είναι τα δίδακτρα, οι εντατικοποιημένοι ρυθμοί σπουδών και η διαμόρφωση των προγραμμάτων σπουδών με τις εταιρείες που κάθε σχολή χρησιμοποιεί ως χορηγούς. Η απόλυση μεγάλου μέρος εργαζομένων θα δώσει πάτημα και δικαιολογία στο κράτος να προχωρήσει με πιο ευνοκούς πολιτικούς όρους την εκπαιδευτική αναδιάρθωση, λέγοντας πως οι εργαζόμενοι είναι πολύ λίγοι για να εξυπηρετήσουν αυτόν τον υπέρογκο αριθμό φοιτητών, άρα πολλοί απ’τους δεύτερους πρέπει σιγά-σιγά να φεύγουν. Αντίστοιχα για τον ίδιο λόγο θα ζητήσει δίδακτρα, αλλά και επιπλέον χορηγίες και προσφορές υπηρεσιών από διάφορες εταιρείες που θα ζητήσουν μερίδιο ελέγχου πάνω στην καθημερινότητα των φοιτητών.

7 βδομάδες απεργία

ddasdΓια τον λόγο τ’ότι θεωρήσαμε αυτή την απεργία πολύ σημαντική προσπαθήσαμε με τις δυνάμεις που έχουμε και που μας αναλογούν να τον στηρίξουμε υλικά, ηθικά, να τον προπαγανδίσουμε και με τις δυνατότητες που πάλι μας αναλογούν να επιδιώξουμε την όξυνσή του όπως και συμβαίνει τώρα που ο αγώνας δεν έχει λήξει. Παρ’όλα αυτά θεωρούμε πως σε αυτόν αλλά και σε όλους τους αγώνες που ξεσπούν κάθε χρονική περίοδο πρέπει να γίνεται κριτική από κινηματική σκοπιά, έτσι ώστε να αναδεικνύονται και να αποφεύγονται οι τυχόν προβληματικές που προκύπτουν.

Από την αρχή του ξεσπάσματος αυτού του αγώνα λοιπόν υπήρχαν πολλά προβλήματα και αντιφάσεις που παίζουν ακόμα ρόλο στην δυναμική του. Αναφέρουμε χαρακτηριστικά:

Συντεχνιασμός
Δυστυχώς παρατηρούμε πως εώς τώρα είναι ένα από τα όπια στους αγώνες της τάξης μας και ειδικά στον Δημόσιο τομέα. Οι εργαζόμενοι στις συνελεύσεις τους αποφάσιζαν διάφορους συντονισμούς με τους φοιτητές και τους καθηγητές του Ε.Μ.Π αλλά ποτέ ουσιαστική σύναψη σχέσεων και σύνδεση του αγώνα. Αυτό φάνηκε ξεκάθαρα πως οι φοιτητές μέσα από τους Φ.Σ μας όταν προτείναμε κοινούς αγώνες πάνω στην βάση των κοινών επιδιώξεων, σκοπών και κοινών δράσεων ποτέ δεν λάβαμε ξεκάθαρη έμπρακτη απάντηση. Αυτό οφείλεται στο ότι η πλειοψηφία τω εργαζομένων έψαχνε από τον αγώνα αυτόν μόνο να γλυτώσει από την απόλυση και όχι να υπερασπιστεί το συνολικό συμφέρον του κόσμου της εργασίας στο Ε.Μ.Π

Ανάθεση
Όποιος έκανε μία απλή βόλτα από τις περιφρουρήσεις στις πύλες της πολυτεχνειούπολης έβλεπε και βλέπει συγεκριμένους ανθρώπους καθημερινά. Δυστυχώς το φαινόμενο αυτό το συναντάμε σχεδόν παντού μιάς και οι αγώνες εδώ και πάρα πολλά χρόνια και ειδικά σε αυτόν τον τόπο συνήθως διεξάγονται από αυτούς που είναι τελείως αποφασισμένοι και οι περισσότεροι συμμετέχουν μόνο παθητικά. Είναι μία ολόκληρη λογική που δεν οφείλεται μονάχα στην γενικευμένη ανάθεση που αναπαράγει ο κοινοβουλευτισμός και η ιεραρχία στις δομές της καπιταλιστικής κοινωνίας(είναι μορφή παραίτησης να τα ρίχνουμε όλα εκεί) αλλά μία ολόκληρη λογική αγώνων χωρίς προσπάθεια και κόστος που καλιέργησε η συνδικαλιστική γραφειοκρατία του ΠΑΣΟΚ η οποία και ηγεμόνευε ιδεολογικά μέχρι πριν κάποια χρόνια στα συνδικάτα του δημόσιου τομέα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα οι πλαστές απεργίες που ήταν στην πραγματικότα άδειες, οι πληρωμές απεργιών που δεν έχουν δηλωθεί ποτέ, τα κονέ διάφορων συνδικαλιστών με το κράτος κ.λ.π πράγματα που τα βλέπουμε χρόνια αλλά το ανταγωνιστικό κίνημα έκλεινε τα μάτια ή δεν ασχολούνταν με αυτό.

Ευκαιριακότητα στην σύνδεση του αγώνα με άλλους κλάδους
Παρά τον συντονισμό που επετέυχθη με τους απεργούς του Ε.Κ.Π.Α και με άλλων ιδρυμάτων αρχικά, παρά την παρουσία συνδικάτων του ιδιωτικού τομέα στα συντονιστικά του ΜΑΧ, όπως το Σωματείο Μισθωτών Τεχνικών,  ποτέ δεν υπήρξε η στόχευση από την πλειοψηφία των εργαζομένων για γενικευμένο συντονισμό του αγώνα, καθημερινή συννενόηση για δράση, κοινή στρατηγική και συμπόρευση. Προφανώς και θεωρούμε πως αυτό θα έπρεπε να είχε ήδη χτιστεί πριν ξεκινήσει ο αγώνας, αλλά ακόμα και την τελευταία στιγμή αυτό κατέστη αδύνατο και σίγουρα οφειλόταν σε υποκειμενικούς παράγοντες.

Αδυναμία κεντρικοποίησης του αγώνα
Το εργατικό κίνημα είναι αλήθεια ότι άργησε να αντιληφθεί την κεντρικότητα του ζητήματος των διοικητικών υπαλλήλων. Συγκεκριμένα οι προσπάθειες της Ο.Δ.Π.Τ ήταν μηδαμινές, η Α.Δ.Ε.Δ.Υ ούτε κουβέντα για προκύρηξη γενικής απεργίας στο δημόσιο, ειδικά εκείνες τις μέρες που η κυβέρνηση απειλούσε και τρομοκρατούσε τους εργαζόμενους και τα πρωτοβάθμια του ερειπωμένου πια Συντονισμού σε μία πλήρη αμηχανία. Βέβαια, δεν ήταν αυτό κάτι που θα έπρεπε να μας προξενεί κάποια εντύπωση. Οι δομές του εργατικού κινήματος είναι ήδη απαρχαιωμένες και κατακερματισμένες (η ΓΣΕΕ και η ΑΔΕΔΥ σε έναν μόνο χώρο δουλειάς μπορεί να έχουν 20 σωματεία!! ) και το ίδιο πελαγωμένο σε ήττες και αντιφάσεις με μόνο μία μικρη μειψηφία να φωνάζει για πλήρη ανασυγκρότηση. Μέσα σε όλη αυτήν την κατάσταση τη μόνη δυνατότητα για συντονισμό εξαρτούνταν πλήρως από τις κομματικές αποφάσεις της κάθε αριστεράς.

Θεσμική διαμεσολάβηση
Ο αγώνας εξ’αρχής, ειδικά στο .ΕΜ.Π, φαινόταν να εξαρτάται σε πάρα πολύ μεγάλο βαθμό από την στάση των πρυτανικών αρχών. Αυτό λόγω της διαμεσολαβητικής και της δυναμικότερης θέσης τους ως προς την κεντρική εξουσία. Από την αρχή είχε μαλλιάσει η γλώσσα των οργανωμένων σε συλλογικότητες, καταλήψεις του Ε.Μ.Π φοιτητών(οι οποίοι παρεπιπτόντως ήταν και οι μόνοι που έθιγαν το ζήτημα) πως ο πρύτανης και τα τσιράκια του δεν έχουν καμία θέση στον αγώνα μιάς και θα είναι δεδομένο ένα μελλοντικό ξεπούλημα(όπως και  έγινε) αλλά κα τ’ότι οι αγώνες με νομικίστικα τερτίπια  καταλήγουν σε αντιφάσεις και τέλμα(όπως και έγινε). Παρ’ολα αυτά όμως οι εργαζόμενοι όσο περνούσαν οι εβδομάδες κατάφεραν να απομονώσουν τον πρύτανη από τις διαδικασίες τους αντιλαμβανόμενοι τον απεργοσπαστικό του ρόλο.

Γραφειοκρατική συνδικαλιστική διαμεσολάβηση
Τα Διοικητικά Συμβούλια των συλλόγων των εργαζομένων στο Ε.Μ.Π και το Ε.Κ.Π.Α έδειξαν εξ’αρχής και με περίσσιο θράσος τον απεργοσπαστικό τους ρόλο. Πρώτο χαρακτηριστικό παράδειγμα η προσπάθεια δημουργίας κλίματος ηττοπάθειας με τις κωρώνες τρόμου περί κύρηξης παράνομης απεργίας και ποινικοποίησής της. Δεύτερο5λεπτο συζήτησης για το ζήτημα της μισθοδοσίας και τρίτο η έκκληση στους εργαζόμενους να υπογράψουν τις ατομικές δηλώσεις αξιολόγησεις δίνοντας ψευδείς πληροφορίες στους εργαζόμενους. Η γραφειοκρατία αυτή έπαιξε πάρα πολύ ρόλο στην εξέλιξη της απεργίας με την πλειοψηφία των εργαζομένων να αναθέτουν σε αυτούς τη “βαριά δουλειά”. Για άλλη μία φορά οι μόνοι που έθιξαν δυναμικά το ζήτημα της αυτοοργάνωσης μακριά από Δ.Σ και άλλους διαμεσολαβητές ήταν φοιτητές συλλογικοτήτων και καταλήψεων μέσα στις διαδικασίες των συλλόγων τους ή αυτές των εργαζομένων.

Η γραφειοκρατία αυτή έπαιξε πάρα πολύ ρόλο στην εξέλιξη της απεργίας με την πλειοψηφία των εργαζομένων να αναθέτουν σε αυτούς τη “βαριά δουλειά”. Για άλλη μία φορά οι μόνοι που έθιξαν δυναμικά το ζήτημα της αυτοοργάνωσης μακριά από Δ.Σ και άλλους διαμεσολαβητές ήταν φοιτητές συλλογικοτήτων και καταλήψεων μέσα στις διαδικασίες των συλλόγων τους ή αυτές των εργαζομένων.χαρακτηριστικό παράδειγμα η επιβολή ψηφοφορίας μετά από μόνο 5λεπτο συζήτησης για το ζήτημα της μισθοδοσίας, τρίτο η έκκληση στους εργαζόμενους να υπογράψουν τις ατομικές δηλώσεις αξιολόγησεις δίνοντας ψευδείς πληροφορίες στους εργαζόμενους και τέταρτο το κρυφό ραντεβού που κανόνισε με το Σ.Ι. Η γραφειοκρατία αυτή έπαιξε πάρα πολύ ρόλο στην εξέλιξη της απεργίας με την πλειοψηφία των εργαζομένων να αναθέτουν σε αυτούς τη “βαριά δουλειά”. Για άλλη μία φορά οι μόνοι που έθιξαν δυναμικά το ζήτημα της αυτοοργάνωσης μακριά από Δ.Σ και άλλους διαμεσολαβητές ήταν φοιτητές συλλογικοτήτων και καταλήψεων μέσα στις διαδικασίες των συλλόγων τους ή αυτές των εργαζομένων.

Από εδώ και πέρα

Όπως τονίσαμε και πριν την κριτική αυτή δεν την κάνουμε ούτε για να αποδειχθούμε οι ειδικοί των αγώνων, ούτε επειδή γνωρίζουμε την σωστή “γραμή”, ούτε για να γίνουμε η μελλοντική πρωτοπορεία του κινήματος. Η κριτική στις μορφές και το περιεχόμενο του αγώνα είναι αναγκαία προκειμένου οι αγώνες με την συλλογική εμπειρία που συσσσωρεύουν να λειτουργούν ως παρακαταθήκη για μελλοντικούς νικηφόρους αγώνες. Το εργατικό κίνημα έχει αποδείξει ότι μπορεί να πετύχει νίκες και μέσα σε αυτό το σύστημα όταν υπάρχει αποφασιστικότητα και σχέδιο.

Στο τελευταίο θα σταθούμε κι εμείς. Έχουμε χορτάσει από βερμπαλισμούς, μεγαλεπίβολα κεντρικά πολιτικά, μετωπικά σχήματα και αιτήματα, κωρώνες για γενικές και άγριες απεργίες που δεν γίνονται ποτέ. Θεωρούμε πως από εδώ και πέρα στόχος όσων από εμάς δρούμε οργανωμένα στα πλαίσια της όξυνσης του ταξικού ανταγωνισμού στις σχολές είναι να συμβάλλουμε στην διαδικασία σύναψης πραγματικών κινηματικών σχέσεων μεταξύ των κλάδων, στην οργανική σύνδεσή μεταξύ τους, στο να ξεθάψουμε ζητήματα που κρύβονται (σκόπιμα?) κάτω απ’το χαλί των ταξικών αντιθέσεων.

Μερικές από τις επιδιώξεις μας μετά το νικηφόρο ή ηττημένο πέρας της απεργίας πιστεύουμε πως είναι αναγκαίο, να είναι οι εξης:

-Ο συντονισμός όλων των φορέων στο ΕΜΠ (και γενικά στις σχολές) να μετατραπεί σε μία σταθερή δομή προκειμένου να μη γίνεται σύμπλευση σε ευκαιριακή βάση, αλλά να προετοιμάζεται το έδαφος καθημερινά για πιο μαχητικούς κοινούς αγώνες.
-Να υπάρχει σταθερός συντονισμός με όλους τους συνδικαλιστικούς φορείς της εκπαίδευσης(ΟΛΜΕ, ΔΟΕ κ.λ.π) προκειμένου να υπάρχει κάθε φορά κοινή δράση η οποία δεν θα εξαρτάται από τις διαθέσεις των εργατοπατέρων και των κομμάτων της κοινοβουλευτικής ή μη αριστεράς.
-Το κίνημα να αρχίσει σταθερά να αναδεικνύει τους τεχνητούς διαχωρισμούς που υφίστανται. Δηλαδή να αναδείξει το ζήτημα των κοινών συμφερόντων μέσω της μισθολογικής ισότητας σε ολα τα κομμάτια της εργατικής τάξης των σχολών, από την καθαρίστρια, μέχρι τον λέκτορα και τον καθηγητή.
-Να δημιουργήσουμε -μαζί με τους εργαζόμενους- πειράματα αυτοδιαχείρισης στη βάση των κοινών αναγκών,όχι στη βάση της πολιτικής συμφωνίας.
-Να επιβάλουμε εργατικό έλεγχο στα πανεπιστήμια (με έμφαση στις έρευνες).χωρίς αυταπάτες συνδιαχείρησης.
-Να αναδείξουμε το ζήτημα των οριζόντιων και αυτοοργανωμένων δομών ως μία αναγκαιότητα των εποχών που ζούμε και των αγώνων που δίνουμε, κι όχι σαν άλλο ένα όμορφο ιδεολογικό τρικ που αφορά ένα σύνολο ανθρώπων και μόνο.
-Να αρχίσουμε μέσα από την καθημερινή παρέμβαση στις σχολές και τις διαδικασίες να τελειώνουμε με τα αντιΕΕ, αντιΔΝΤ και τους υπόλοιπους τεχνητούς ρεφορμισμούς που μας έρχονται από τα “έξω” και να δημιουργήσουμε περιεχόμενα και δομές που θα αντιτίθενται συνολικά στην μισθωτή εργασία.

Logo_1

Αφήστε μια απάντηση

Η διεύθυνση του email σας δεν θα δημοσιευθεί.